Waardoor laat jij je voeden met Kerst? Preek kerstmorgen 2016

Foto: Jonas Bengtsson (flick.com)

Wie het Kerstverhaal denkt, denkt aan vrede op aarde. Daarover zingen de engelen als ze de herders het goede nieuws hebben verteld: 'Vrede op aarde voor de mensen van wie God houdt.' Vrede is echter ver te zoeken. En wat kan een kind dan betekenen?

Huub Oosterhuis schreef een bijzonder gedicht voor het dagblad Trouw:

Eén vluchtkind kantje boord voorgoed geboren

Kerstmis 2016

Verschrikkelijk is de wereld.
Geen Jezus zal Aleppo redden
en zijn god
zwijgt zo diep in alle talen
dat het voelt alsof hij niet bestaat,
nooit heeft bestaan, niet kan, niet wil -
wat is er met mijn brein
dat ik hem steeds weer denk?

Er zal nooit, nergens
een begin van redding zijn
als niet ten minste één mens zegt
'hier ben ik'
en ziende om zich heen
zoekt of er nóg een is, nog twee of drie
met vonken licht 'hier ben ik'
in hun ogen.

In diepe nacht - geen ster te zien
geen engelenzang te horen -
zullen zij gaan
om wat misschien nog kan,
te hopen valt, te redden is

één vluchtkind kantje boord
voorgoed geboren.

Kerstmis is twee- of driemaal
niet te tellen naamloos velen
die 'hier ben ik' zijn
en doen wat moet gedaan.

Hier ben ik, Tijn

'Hier ben ik' zei een kind afgelopen woensdag in Breda bij het Glazen Huis. Zijn naam is Tijn. Hij is pas 6 jaar maar ongeneeslijk ziek. Een hersentumor zal voorkomen dat hij nog een jaar ouder wordt, vertelde een mri-scan een week ervoor. Hij wilde voor het goede doel nagels lakken, vertelde zijn vader. En Tijn wilde daarmee 100 euro ophalen. Het werd meer dan twee miljoen. Heel Holland Lakte voor Tijn, en daarmee voor het goede doel waar hij voor stond: behandeling door het Rode Kruis van kinderen met een longontsteking.

Het was opvallend en verbaasde iedereen hoe één kind zo'n verschil kon maken. En eigenlijk ook een langzaam op gang komende inzamelingsactie van Serious Request uit het slop hielp. Eén klein kind in een wereld vol duisternis.

Wat kan een kind het verschil maken. Kunnen we daarin geloven? Of is de vrede op aarde te ver te zoeken?

Wat doen wij? Wat doe jij? Wij eten op aarde deze dagen. We voelen ons er ongemakkelijk bij soms als we het zo zeggen. Maar tegelijkertijd past het, op een bepaalde manier, wel degelijk bij Kerst. Kerst is weldegelijk het feest van eten op aarde. Van een kerstdis op kerstmis. En dat geeft een bijzonder accent aan Kerst.

Broodhuis Bethlehem

'Hier ben ik'. Het Kerstkind kondigde zich aan, op weg naar Bethlehem. De stad van koning David, verre familie van Jozef. De man die Jezus zou aannemen als zijn zoon. Bethlehem is een mooie plaats voor het kind om geboren te worden. De plaatsnaam betekent namelijk brood-huis, Beth-lehem. Een broodhuis. Maar niet als een vreetschuur, maar als een bron van voedsel in schaarste.

Bethlehem had namelijk die schaarste zelf gekend. Bethlehem is de plaats waar eeuwen eerder, een paar generaties voor Koning David, God helemaal geen koning was. En als mensen zichzelf koning wanen vreten ze alles kaal, nemen en pakken ze wat ze pakken kunnen. En het voedsel raakte op. Er was een grote hongersnood. God was geen koning meer. En de man die zo heette, Elimelech, God is koning, ging dood. En zijn zonen waren lui en verveeld geworden, tot niets meer in staat. Ziek, zwak en misselijk, zo heten ze: Machlon en Kiljon, en zij gingen ook dood. Een van hun vrouwen was Ruth, en zij bleef als weduwe achter. Zij ging met haar schoonmoeder mee terug naar Bethlehem, dat haar schoonmoeder was ontvlucht vanwege de honger. Langzaamaan was er weer wat eten te vinden in Bethlehem. En Ruth deed het haar schoonmoeder en haar volk voor: ze raapte wat er over was van de oogst van het land. Niet pakken wat je pakken kan, maar nemen wat er over is. Daarmee niet nemen, maar ontvangen. En Boaz, een lid van de schoonfamilie van Ruth, zag het en nam haar tot vrouw.

Daarmee bracht Ruth, als buitenlandse aan het Joodse volk toegevoegd via het huwelijk, het besef terug dat we ons voedsel van God krijgen. Dat God ons voedt. Ja, we werken er zelf ook hard voor. En we proberen met allerlei technologie de verbouwing van gewassen te beïnvloeden, maar we kunnen het niet grijpen. We krijgen het, van God.

Jezus in een voerbak 

Zo wordt Bethlehem, door een vrouw van buiten die het verschil maakt, weer broodhuis. Zo werd ze de overgrootmoeder van koning David. Verre familie van papa Jozef. En zoveel eeuwen later was Bethlehem weer het broodhuis. In de voerbak in de stal lag een heel bijzonder kind, Jezus. Ja, in een voerbak. Nee, niet zomaar. Die stal staat voor een oude profetie van Jesaja, die aan het begin van zijn profetieën zegt: 'Een rund herkent zijn meester, een ezel kent zijn voederbak, maar de Israëlieten kennen hun Heer niet. Mijn volk wil niets van mij weten.' Met andere woorden: een rund weet van wie hij te eten krijgt, en een ezel ook. Maar wij niet. Wij denken zo vaak dat het allemaal van onszelf komt.

Wat voedt je? 

En dat kind in die voerbak herinnert daar weer aan. 'Hier ben ik' zegt het kind met zijn verschijning. 'Weet waar je je voedsel vandaan krijgt. Niets hebben jullie aan mijn komst hoeven doen. Sterker nog, er was niet eens plaats voor mij. En papa Jozef is een schat, maar hij is er ook niet aan te pas gekomen. Haal jij nu je voeding ook echt bij mij, hier in de voerbak van de stal in het broodhuis?'

Waar haal je je voeding vandaan? Jezus wil de voedselbron zijn. Ook met Kerstmis. Hij is de kerstdis met Kerstmis. Hij is het eten op aarde. Niks mis met dat eten. En ook niet met het samen eten. Als het maar altijd in het besef is dat we het krijgen. En dat we het gekregen hebben in een tijd van tekort.

Wie voedt je?

Want er is een tekort. Een tekort aan voedsel in de wereld. Maar ook een tekort aan mensen die zich door liefde laten voeden. Een tekort aan mensen die het verschil maken, waardoor de actie van Tijn ons zo versteld doet staan. Maar Tijn laat zien: het kan nog. Laat je voeden. Laat je voeden door Jezus, ons eten op aarde in de voederbak van het broodhuis.

De zes J's. En wat doe Jij?

Dan sluit je aan in de rij van de J's deze Advents- en Kersttijd. Na Jesaja, Jakobus, Johannes, Jozef en Jezus, ben Jij de zesde J. Wat doe jij? Laat je je voeden door de Kerstboodschap in alles wat je doet? Zeg dan om te beginnen simpel 'dank U wel' als je straks gaat eten. Leef in het besef dat je alles krijgt. En laat je voeden door de woorden van Jezus. Eet smakelijk!

Hoe reageer je op Gods onvoorwaardelijke liefde? Preek Kerstnacht 2016

Foto: Dhinal Chheda (flickr.com)

Stel je toch eens voor, dat iemand voor jou een kind geboren laat worden. En dan niet als de uitkomst van liefde tussen twee mensen, maar als een geschenk, zomaar. Net zoals Jozef en Maria een kind krijgen. Zomaar. Het komt niet uit hen voort, want Jozef is de vader niet. Het kind wordt hen, wordt ons, gegeven.

Stel je toch eens voor, dat iemand voor jou een kind geboren laat worden. En dat het bij jou voor je deur ligt. Een kind waar je niet om hebt gevraagd. Een kind, dat je gegeven wordt. Wat zie je dan? We kunnen er van alles bij voelen. Vertedering, misschien ook ongemak. Maar wat zie je dan? Een kind laat als geen ander aan je zien wat het is om onvoorwaardelijk van iemand te houden. Wat je ook doet als geroutineerde ouder of oppasser, of als volstrekte leek, in al je onhandigheid soms en in al je nukken en chaos: dat kind houdt van jou. Onvoorwaardelijk.

Onvoorwaardelijke liefde

Het is daarom dat God een kind geboren laat worden. Om te laten zien hoe onvoorwaardelijk Hij van ons houdt. Eigenlijk zijn de geboorteverhalen maar een relatief kleine inleiding op een veel groter verhaal dat dertig jaar later in Jezus' leven begint. Dan treedt Jezus in de openbaarheid en zal hij vertellen en laten zien hoe groot Gods liefde is.

Dus waarom niet pas dertig jaar later starten? En waarom dat hele gedoe met die zwangerschap en die reis naar Bethlehem? Had God niet gewoon een goed mens kunnen uitzoeken dertig jaar later?

Twee redenen waarom God een kind geboren laat worden

Om twee redenen niet. Allereerst wil God iets van zichzelf geven. Vandaar dat er een kind geboren moet worden dat van Hem is. En waar Jozef dus niet aan te pas komt. Hij geeft iets van zichzelf. Hij neemt niet iets of iemand uit ons om ons iets duidelijk te maken over Hem. Nee, Hij geeft iets van zichzelf. En dat moet dus eerst geboren worden. En het moet opgroeien in onze wereld. En zo komt hij van buiten en van binnenuit tegelijkertijd. Een uit God en een uit ons.

De tweede reden om een kind geboren te laten worden is dat juist een kind laat zien wat het betekent om onvoorwaardelijk lief te hebben. Ja, een kind kan ook niet anders, want het is afhankelijk. Maar een kind weet ook niet beter. Of eigenlijk: het weet ook niet slechter. Want hoe meer je opgroeit, hoe meer je ook teleurgesteld wordt in de liefde van anderen. In de loop van je leven raak je door allerlei omstandigheden stukjes naïviteit kwijt, en ook stukjes van je onbevangenheid. Het onvoorwaardelijke gaat er een beetje, of een beetje veel, vanaf.

En zou je dan nog kunnen geloven in onvoorwaardelijke liefde van iemand anders? Zou je jezelf met alles wat je weet en kent en hebt ondervonden nog durven laten zien?

Geloven dat iemand onvoorwaardelijk van je houdt

Ook dat zijn twee dingen. Met anderen kunnen we veel in ons leven hebben meegemaakt dat ons een klein beetje of een beetje veel wantrouwend heeft gemaakt. Van de meest erge schending van vertrouwen in misbruik, tot allerlei dingen die je meemaakt met vrienden, familie, in relaties en op je werk. En dat hakt er in meer of mindere mate in. Je gaat toch niet meer zo makkelijk met vrienden om die je vertrouwen beschamen. Iets wat tussen geliefden gebeurd is kan niet meer altijd helen. Familie en in zekere zin ook collega's zijn je gegeven, en daarin kan een stukje 'tot elkaar veroordeeld zijn' zitten wat nooit vrij voelt, of waar je noodzakelijkerwijs in je hart of in het echt mee breekt, omdat niet te helen is wat er gebeurt of is gebeurd. En als je dat alles bij elkaar optelt, kun je dan nog geloven in onvoorwaardelijke liefde van iemand anders?

En wat doet dat met je eigen zelfbeeld? Kun je je voorstellen dat er van jou nog onvoorwaardelijk gehouden wordt? In veel relaties in familie, met vrienden, geliefden en collega's, merken we dat er voorwaarden worden gesteld om ons lief te hebben. Vaak voelen we allerlei verwachtingen waar we aan moeten voldoen. Overigens zit dat vaak in onszelf dat we dat voelen, maar dat is dan ook niet zonder reden. We hebben vaak genoeg gemerkt dat we niet voldoen aan de voorwaarden van anderen. En daardoor kun je zomaar ineens merken dat vrienden zich terugtrekken, familieleden niet naar jou vragen, collega's je negeren. En laten we onszelf niet hierbuiten zetten.

Zelf onvoorwaardelijk van iemand houden

Ook als je naar jezelf kijkt zul je vast merken dat je voorwaarden stelt, of in ieder geval verwachtingen hebt. En kun je houden van iemand waarvan je niets meer kan verwachten? Er zijn mensen die voor die levensgrote opdracht staan omdat hun partner, hun ouders of hun kinderen zo veranderd zijn, of zijn wie ze zijn. Anders dan je verwachtte of hoopte. En dan is liefde een opgave. Of misschien vanzelfsprekend, want 'dat doe je nu eenmaal'. Maar toch, het kan zwaar zijn. Maar ook buiten deze situaties kun je met vrienden, familie, geliefden en collega's voor de onmogelijke vraag te staan: kan ik houden van iemand waarvan ik niet kan verwachten wat ik wens of die is zoals hij is?

Al die verwachtingen die we ook zelf voelen van anderen maken het best lastig om te geloven dat iemand onvoorwaardelijk van ons zou kunnen houden. Laten we zeggen: we kennen onszelf, en dat zal voor een ander toch niet anders zijn. En we kennen ook onze eigen nukken, onze eigen vuile was. We zijn wie we zijn en we zien het in de spiegel. Zou er iemand onvoorwaardelijk van ons kunnen houden?

Ja! Iemand houdt onvoorwaardelijk van ons

Het antwoord met Kerstmis is: ja! De geboorte van Jezus laat zien dat God onvoorwaardelijk van ons houdt. Ook van jou? Ja, ook van jou! Kijk maar naar dit Kind. Dat niet voor niets Gods Zoon genoemd wordt. Hij is de selfie van God. Kijk naar dit Kind en je ziet hoe God van je houdt. Onvoorwaardelijk. Net als een kind.

Een redder

Over dat Kind zegt de engel tegen de herders: Vandaag is jullie redder geboren. Dat is Jezus. Zijn naam betekent: God met ons. En hij is onze redder. Waaruit redt hij ons dan? Van alles wat ons beschadigt heeft waardoor we niet meer onvoorwaardelijk kunnen liefhebben. Van alles in ons waardoor wij ook niet onvoorwaardelijk liefhebben. Van alles aan ons, waardoor we, ook door eigen schade en schande wijs geworden, voor onmogelijk houden dat we onvoorwaardelijk zouden worden liefgehad. Daarvan is Jezus onze redder.

Je naaste liefhebben als de selfie van God

Dit Kind, Jezus, vertelt ons dat God ons onvoorwaardelijk liefheeft. Vind er troost in, maar ook een bemoediging. Als het dan zo is dat we werkelijk onvoorwaardelijk worden liefgehad, misschien kunnen we dan ook weer een beetje meer proberen te vertrouwen op anderen. Minder bang om afgewezen te worden of pijn gedaan, want we worden al onvoorwaardelijk liefgehad. Misschien kunnen we ons een beetje meer oprichten als je twijfelt of je er mag zijn. Ja, je mag er zijn. En vertel je verhaal. En als een ander het toch niet wil horen, dan wil God het horen. Vat moed uit deze boodschap en ga ervoor. Heb lief, probeer het maar. Je wordt onvoorwaardelijk liefgehad. Door Jezus, door God.

Het gloeit op school! Kerk en School 2.0 op het Landelijk Missionair Festival

Sandra Gaakeer, Adri Buijs en Otto Grevink

Het gloeit bij ons op de basisschool. Een protestants-christelijke basisschool waar ik ruim tien jaar geleden de eerste contacten mee legde. Inmiddels ben ik er de 'school-dominee'; iedere woensdagmorgen ben ik er. En doe ik wat men mij vraagt om te doen of wat mijn hand vindt om te doen. Ik leg een moeilijk bijbelverhaal uit in de klas, beantwoord vragen, werk mee aan projecten, stimuleer, motiveer. En ruim de vaatwasser mee uit. Ja, dat ook. Zo ben je samen op een plek waar de Geest waait en mensen laat gloeien.

We hebben een hele weg afgelegd hier naartoe, die vooral tijd vroeg en investeren in relaties. En we zagen dat puzzelstukjes in elkaar gingen vallen. En dat het zelfs logisch werd dat ik  als dominee vaker kwam, en uiteindelijk bleef. En dat allemaal, vooral omdat de kinderen enthousiast zijn.

Zo hebben we de relatie tussen Kerk en School opnieuw uitgevonden en een upgrade gegeven: Kerk en School 2.0. En zoals elke upgrade is er een lijstje van wat verbeterd is:

- Kerk en School 2.0 is niet meer kerkgericht, maar kindgericht

- Kerk en School 2.0 draait de geloofsopvoeding om

- Kerk en School 2.0 draait om relaties en herkenning, niet op oude, gestolde verhoudingen

- Kerk en School 2.0 zingt, swingt, gloeit

De releasedatum van Kerk en School 2.0 is 10 december 2016, op het Landelijk Missionair Festival op 10 december 2016 en is een initiatief van Sandra Gaakeer, Adri Buijs en ds. Otto Grevink.

Ben jij klaar voor je upgrade en wil je checken of jouw besturingsssysteem dat aan kan? We zien je graag bij de workshop van 11.00-12.00u!