Hoe kan ik de stem van Jezus verstaan? (preek 19 oktober 2014)

Tekst: Handelingen 9: 1-22

Het bekeringsverhaal van Paulus is een beetje zijn eigen leven gaan leiden. Zoals zoveel verhalen uit de bijbel. Het is een bijzonder verhaal. En dat betekent ook dat het een heel specifiek verhaal is, dat in eerste instantie gaat over Paulus. Maar het verhaal over Paulus' bekering is bijna een voorbeeldverhaal geworden voor hoe bekering in zijn werk zou gaan. Hoe echte bekering gaat. Over wat je ervaren moet hebben om echt bekeerd te zijn, wedergeboren te zijn.

En is dat bij ons zo gegaan? Dat je ineens het licht zag? Of zelfs Jezus hebt gezien? Als ik voor mezelf spreek: ik niet. Maar anderen vertellen daar wel over. Maak mij dat tot een minder christen dan een ander? Ik denk het niet. En jou dus ook niet als je zo'n ervaring niet gehad hebt. Ik denk dat God met ieder zijn eigen weg gaat. Kijk maar naar het verhaal dat nog maar vlak hiervoor in Handelingen wordt verteld.

Begrijp je wat je in de bijbel leest?

Een man, een buitenlander, niet bekend met de bijbel, leest de bijbel. En ook als het een bijbel in gewone taal is, wil dat nog niet zeggen dat hij hem begrijpt. En door de Geest daartoe aangezet vraagt Filippus aan de man: Begrijpt u ook wat u leest? En de man antwoordt: 'Hoe zou ik dat kunnen als niemand mij uitleg geeft?' Daar heeft hij een punt. De bijbel is geen klare taal voor iedereen. Dat snap je ook niet ineens. Net zomin als dat je het kunt gaan geloven. En Filippus legt hem het bijbelverhaal uit dat hij leest. En hij vertelt over Jezus. En langzaam, hoewel, nog steeds op dezelfde middag, gaat deze man het verhaal van Jezus begrijpen. En als ze bij een waterplas komen, wil hij meteen gedoopt worden. Ja, dat gaat ook weer erg snel. Maar het komt misschien dichterbij hoe je het zelf beleeft. Dat je steeds meer het gevoel kreeg dat die bijbelverhalen geloofwaardig waren. Waard om te geloven. Hoeveel vragen je misschien ook nog hebt. Maar daarom moet de bijbel ook uitgelegd worden. Steeds weer. En misschien leidt dat tot bekering, steeds weer.

Wat is bekering?

Wat is bekering dan? Het is zo'n zware term. Het betekent dat je leven gekeerd wordt. Omgedraaid. Dat je alles op een andere manier gaat zien. Door de ogen van Jezus naar je leven gaat kijken. Wat zou hij doen? Wat zou ik nu anders doen? Hoe kijk ik terug op wat ik gedaan heb en doe? Wat heb ik laten liggen? Waar zou ik me meer voor kunnen inspannen?
Bekering is een omkeringsproces, een omdraaiing, van het oude naar het nieuwe, van zomaar je eigen gang gaan naar Jezus volgen, van heer en meester zijn in je leven naar leerling van Jezus zijn. Net zoals die Filippus. Hij wordt leerling genoemd. Alsof hij op een teken van zijn leermeester wacht. En jawel, de Geest zegt tegen hem: zoek die man op die in de bijbel zit te lezen maar hem niet begrijpt. En dat doet Filippus.

Een omdraaiing in je leven, van heer en meester in je eigen leven naar leerling van Jezus. Dan wordt geloof van iets van horen zeggen naar iets waar je zelf voor staat. Waar je zelf ook 'ja!' op kunt zeggen. Dan sta je voor wat je gelooft. En dat deed Paulus ook. Alleen een beetje erg fanatiek, en uit zichzelf. Er staat nergens dat God wilde dat hij volgelingen van Jezus zou vervolgen. Nee, sterker nog: het eerste dat Jezus zegt tegen Paulus is: Saul, Saul, waarom vervolg je mij? Hij spreekt Paulus niet aan bij zijn Romeinse naam, zijn wereldse naam. Nee, Jezus spreekt hem aan bij zijn Joodse naam. En Jezus was ook een Jood. Zo verbindt Jezus zich zowel met de vervolgden als met de vervolger. Saul, Saul! Dat wil zeggen: ik ben er één van jouw soort! Waarom vervolg je mij? Zij horen bij mij. En als je aan hen komt, kom je aan mij! Jezus Christus verbindt zich met zijn volgelingen.

Hoe antwoordt Jezus op de vervolging van christenen?

Zo zouden wij dat ook mogen doen met onze vervolgde geloofsgenoten, overal in de wereld. Jezus verbindt zich met hen. En dat moeten wij ook doen. Want we zijn één in Christus. Maar tegelijkertijd voelen we ook wat het dan betekent om christen te zijn. Deze gelovigen staan voor hun geloof, en dat heeft consequenties. Niet alleen voor wat je doet en laat. Maar ook voor je leven. Deze fanatieke vervolger Paulus vindt tegenover zich mensen die niet toegeven. Mensen voor wie de kennismaking met Jezus hun leven heeft omgedraaid, willen niet meer terugdraaien. Zou jij zonder je geloof kunnen? Ook als dat je welzijn, je welvaart, je leven bedreigt? Dat vraagt niet om een stoer antwoord - ja hoor, ik sta voor mijn geloof - maar wel om een bescheiden antwoord: ik hoop het, als God mij de kracht ervoor geeft.

God neemt het initiatief; wat kost het je?

Want als één ding duidelijk is, dan is het wel dat het geloof, en de omdraaiing van het leven van God komt. Ook bij Paulus. Hij wórdt bekeerd; hij bedenkt niet ter plekke dat het wel eens leuk of aardig zou zijn als... Nee, hij wórdt bekeerd. Jezus roept hem een halt toe. Paulus kan zich niet beroepen op welke verdienste ook, nee, hij wordt bekeerd. Ook hierin is alles genade. Hij krijgt het, gratis.

Maar niet voor niets. Het is niet zo, zoals we wel eens denken, dat Paulus ineens het licht zag en zijn leven totaal veranderde. Daar waren wel drie dagen voor nodig. En als in de bijbel ergens drie dagen voor nodig zijn, dan is God aan het werk. Denk maar aan Jezus, die op de derde dag opstond. Menselijkerwijs gesproken was het met Jezus gedaan na zijn kruisdood. Maar God zorgde ervoor dat hij de derde dag opstond. En niet zomaar: we belijden in onze geloofsbelijdenis dat hij nedergedaald is naar de hel. Er moest wat worden afgebroken, tenietgedaan, voor hij kon opstaan, de dood. En denk in het Oude Testament eens aan Jona, die drie dagen in die grote vis zat. Die koppige Jona ging zijn eigen weg, maar die weg liep menselijkerwijs dood toen hij overboord gekieperd werd op zee. En in de grote vis zat hij drie dagen. Donker, stil, een plek zonder uitzicht op leven. Om af te rekenen met zijn koppigheid, zijn eigen weg gaan. En na drie dagen spuugde de vis hem op land. Ook totaal niet zijn eigen verdienste. God greep hem bij de kladden in die storm op zee, en zelfs Jona's laatste vluchtpoging om in zee geworpen te worden, werkte niet.

In de kladden gevat

En zo gaat het met Paulus ook. Paulus wordt bij de kladden gevat. Saul, Saul, waarom vervolg je mij? Ik ben Jezus, die jij vervolgt. Hij ziet het wel, maar hij ziet het niet. Verblind is hij, en blijft hij, drie dagen lang. Hij eet en drinkt niet. Hij vast. Dagen waarop hij niets zelf tot zich neemt, maar alleen God in hem bezig is. Om eens even grondig op te ruimen. Om anders tegen het leven aan te gaan kijken. En dat is iets dat hij vaker zal moeten doen, net als iedere gelovige. Bekering is niet iets van één moment, maar iets dat voortdurend weer nodig is. Met die stem van Jezus als navigatiestem: bij de volgende rotonde omdraaien. Soms is de weg daar naartoe lang en voel je welke weg je gaat en kom je langzaam tot nieuwe inzichten. Soms is het een plotselinge omdraaiing  en zie je het ineens helder. Omdat Jezus tegen je zegt: waar ben je mee bezig?

Als het ergens om gaat in dit bekeringsverhaal is dat ons duidelijk wordt dat wij het niet zijn die ons omkeren, maar dat het de stem van Jezus is die zegt: draai je eens om. Telkens weer. Kijk ook maar naar vers 15 als Jezus tegen Ananias spreekt: 'Ga, want hij is het instrument dat ik gekozen heb om mijn naam uit te dragen onder alle volken en heersers en onder al de Israëlieten.' Paulus maakt dus geen zelfbedachte carrière move, of denkt niet: laat ik dit eens proberen. Hij wordt geroepen, door de stem van Jezus, om te doen wat Jezus van hem vraagt.

Hoe hoor je Jezus?

En de één hoort die stem letterlijker dan de ander. De één vallen de schellen van de ogen bij het zien en horen van Jezus. De ander komt tot de ontdekking door het lezen in de bijbel en het vinden van uitleg daarvan. Weer een ander ziet het helder op een bergtop met uitzicht op Gods schepping of komt op een andere manier tot inzicht. De ene christen is niet minder dan de ander. Maar allen zijn we geroepen, verbonden met elkaar, ook met de christenen verderop in de wereld, en met Jezus Christus zelf, die ons roept.